Open einderegelingen algemeen
De gemeente is op basis van diverse wet- en regelgeving verplicht om hulp of assistentie te verlenen. Dit worden ook wel de open einderegelingen genoemd. Door onvoorziene groei kan er lastenstijging optreden bij toename van het aantal aanvragen of verzwaring van de zorgproblematiek. Dit is bijvoorbeeld het geval bij bijstand, uitvoering van de jeugdwet, Wmo-maatwerkvoorzieningen en taken die belegd zijn bij IJmond Werkt!
Door onder andere ontwikkelingen op het gebied van de zorgvraag, invoering van het abonnementstarief en gevolgen van de Corona crisis, wordt verwacht dat de kosten van het Sociaal Domein zullen toenemen.
Open einderegeling bijstand
- Het recht op bijstand vormt een risico voor de begroting. We verwachten een groter beroep op bijstand als gevolg van de Corona crisis. De gemeente kan bij een tekort een beroep doen op een vangnetuitkering over dat jaar. Dit is echter pas mogelijk indien het tekort in dat jaar meer dan 7,5% van het toegekende budget bedraagt. 7,5% van het huidige budget is ca. €1,2 mln. Voorgesteld wordt een risicobedrag aan te houden van €1,2 mln.
Open einderegeling Wmo
- Per 2019 is de inkomensafhankelijke bijdragesystematiek in de Wmo vervangen door het abonnementstarief (een vast bedrag per maand als bijdrage voor Wmo-voorzieningen). De invoering van dit abonnementstarief heeft geleid tot een stijging van het aantal voorzieningen (aanzuigende werking). Daarnaast is er de dubbele vergrijzing en wonen ouderen steeds langer op zichzelf. Sinds invoering van het abonnementstarief (2019) is de gemiddelde stijging €525 dzd per jaar (incl. indexatie) op Wmo-voorzieningen, voorgesteld wordt dit gemiddelde bedrag als risicobedrag aan te houden. Hierbij wordt geen rekening gehouden met een eventuele afvlakking van de zorgvraag.
Open einderegeling Jeugd
- Uitvoering van de jeugdwet is een open-einderegeling en kan door groei leiden tot een lastenstijging. Sinds de decentralisaties 2015 is jaarlijks een stijging te zien in de zorgvraag; in aantallen, maar ook intensiteit en duur van de zorgtrajecten. Gemiddeld is deze stijging (2017 - 2021) €900 dzd (incl. indexactie), voorgesteld wordt dit gemiddelde bedrag als risicobedrag aan te houden.
- Ten tijde van het opstellen van de programmabegroting 2022 is het nog niet mogelijk om uitspraken te doen over de effecten van de corona crisis op het aantal jongeren die jeugdhulp nodig hebben. De mogelijkheid bestaat dat een deel van de zorg die niet geleverd of gevraagd wordt op een later moment alsnog tot uiting komt.
Jeugd incidenteel
- Continuïteit zorg: Er zijn momenteel zorgen over de financiële weerbaarheid van een aantal jeugdhulp organisaties in de regio. Hierdoor kan de continuïteit van zorg aan kinderen en jongeren in de regio mogelijk in gevaar komen. Vanuit deze verantwoordelijkheid die de gemeente hierin heeft, monitoren de gemeenten in de jeugdhulpregio gezamenlijk, in nauw overleg met desbetreffende aanbieders, de financiële positie van de organisaties. Daar waar nodig worden de sturing- en toezichtmogelijkheden aangescherpt. Indien nodig ook in afstemming met de Jeugdautoriteit en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. In uitzonderlijke gevallen, wordt aan gemeenten een bijdrage gevraagd om de continuïteit van zorg te waarborgen. Het is niet mogelijk om hier een risicobedrag voor te noemen.
- Voor de transitie van de jeugdhulp is de verwachting dat er nog een aantal jaar nodig zal zijn om zich te vormen en stabiliseren. Hieruit kunnen incidentele lasten voortkomen om deze transitie vorm te geven.
- Voor de aanpak vastlopen zorgketen, vermindering wachttijden en inzet POH Jeugd GGZ worden (incidentele) lasten voor uitbreiding capaciteit verwacht.
- Voor de transitie jeugdhulp, aanpak vastlopen zorgketen, vermindering wachttijden en inzet POH Jeugd GGZ wordt een risicobedrag van €400 dzd aangehouden.
Effecten corona crisis
De effecten van de Corona crisis kunnen voortduren in 2022. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het effect van de ‘1,5 meter samenleving’ op activiteiten van organisaties. Ook een toename van ondersteuning bij begeleiding naar werk (omscholing), eenzaamheid, psychosociale problematiek, armoede- en schuldenproblematiek kunnen het gevolg zijn van (voortduring van) de Corona crisis. Hierdoor kan een groter beroep worden gedaan op ondersteuning door de maatschappelijke en uitvoerende organisaties en op bijvoorbeeld minimavoorzieningen. Op het moment van schrijven van de begroting is de omvang hiervan nog niet duidelijk. Dit risico vormt onderdeel van de exploitatierisico's.
Doordecentralisatie BW/MO
De taken en verantwoordelijkheden van beschermd wonen gaan over van de centrumgemeenten naar alle gemeenten (doordecentralisatie) per 1 januari 2022. De taken en verantwoordelijkheden van de maatschappelijke opvang nog niet. Na 4 jaar wordt besloten of de taken voor de maatschappelijke opvang ook overgaan naar de regiogemeenten. Het is nu nog niet duidelijk welke (financiële) risico's uit deze doordecentralisatie volgen.
Bestemmingsreserve Decentralisaties Breed
In de nota reserves en voorzieningen 2020 (INT-20-54676) is vastgesteld dat de bestemmingsreserve Decentralisaties Breed (taakvelden Wmo oud en nieuw, Jeugd en Participatie (exclusief de uitkeringen)) het doel heeft de risico's op genoemde taakvelden af te dekken. Deze bestemmingsreserve heeft een maximale looptijd t/m 31-12-2024. Het geprognosticeerd saldo per einde datum is niet voldoende om alle risico's van de Decentralisaties Breed, zoals hierboven omschreven, te dekken.
Risicobedrag
Op grond van bovenstaande (nieuwe) ontwikkelingen en de vermelde risico's, is het geprognosticeerd saldo van de bestemmingsreserve Decentralisatie Breed van onvoldoende omvang om deze risico's te kunnen opvangen.
Voorgesteld wordt om de risicobedragen van de open einderegelingen van Jeugd en Wmo op te nemen in de weerstandscapaciteit, net als van de open einderegeling bijstand. Het geprognosticeerd saldo van de bestemmingsreserve Decentralisaties Breed wordt voldoende geacht om de hierboven beschreven en gekwantificeerde incidentele risico's van Jeugdhulp te dekken.
Ten tijde van het opstellen van de begroting 2022, is het niet mogelijk om alle risico's te kwantificeren.